Ogrzewanie grawitacyjne czy pompowe?
W dobie nowoczesnych, wysoko sprawnych kotłów c.o., rozbudowanej automatyki ułatwiającej oszczędzanie energii, grzejników, które szybko reagują na zmiany temperatury w pomieszczeniu, coraz powszechniej stosuje się ogrzewanie pompowe, w tym rozdzielaczowe. Jednak ciągle jeszcze korzysta się z ogrzewania grawitacyjnego, chociaż powoli odchodzi ono w niepamięć. Poniżej opisane zostaną w skrócie specyficzne cechy tych systemów, aby ułatwić wybór odpowiedniego do naszych potrzeb.
Ogrzewanie grawitacyjne - tradycyjne
Ogrzewanie grawitacyjne jest starą metodą wymuszania przepływu wody w instalacji. Nie wymaga energii elektrycznej. W wodnym ogrzewaniu grawitacyjnym wykorzystywane jest zjawisko unoszenia się ogrzanej wody i opadania schłodzonej. Znajduje ono zastosowanie przede wszystkim w małych instalacjach z kotłem opalanym paliwem stałym. Może okazać niezastąpione w tych rejonach, w których istnieje ryzyko dłuższych przerw w dopływie prądu. Ogrzewanie grawitacyjne stosuje się w budynkach, w których pozioma odległość źródła ciepła od najdalszego pionu nie przekracza 25 m, a różnica wysokości między środkiem kotła i najniżej położonego grzejnika wynosi 2-3 m. Ograniczenia te wynikają z powodów ekonomicznych. Obliczono, że po przekroczeniu tych wartości instalacja staje się bardzo droga, gdyż trzeba stosować duże średnice rur, a więc instalacja staje się kosztowna. Regulacja ogrzewania grawitacyjnego jest trudna. Instalacje grawitacyjne z kotłem na paliwo stałe muszą być typu otwartego, czyli z dostępem powietrza do otwartego naczynia wzbiorczego. W ogrzewaniu grawitacyjnym rury mają średnice kilkakrotnie większe niż przy ogrzewaniu pompowym. Dzieje się tak dlatego, że woda musi pokonać opory występujące w rurach, a jest to możliwe dopiero przy odpowiednio dużej ich średnicy. Instalacje grawitacyjne nie mogą mieć zasyfonowań na przewodach zasilających i powrotnych, gdyż zbyt małe ciśnienie wody w instalacji nie będzie w stanie pokonać oporów miejscowych w razie zapowietrzenia tych urządzeń. Instalacje grawitacyjne wykonuje się najczęściej jako dwururowe.
Ogrzewanie pompowe
Ogrzewanie pompowe jest obecnie najczęściej stosowanym rozwiązaniem w instalacjach centralnego ogrzewania w domach jednorodzinnych. Do wymuszania ruchu wody w instalacji wykorzystywana jest pompa obiegowa. Dzięki niej możemy pokonywać duże opory hydrauliczne powstające przy przepływie wody w rurach o dużo mniejszych średnicach niż w ogrzewaniu grawitacyjnym. Dodatkowo instalacje pompowe nie mają ograniczeń związanych z ich wielkością i rozległością. Podstawowym, najczęściej stosowanym systemem prowadzenia rur jest system dwururowy. Każdy grzejnik podłączony jest indywidualnie do pionów zasilającego i powrotnego. Dzięki temu temperatura, która panuje na dopływie do poszczególnych grzejników, jest bardzo podobna. Regulacja temperatury grzejnika odbywa się za pomocą zaworu regulacyjnego umieszczonego przy nim. Drugą możliwością prowadzenia przewodów jest system jednorurowy. Jeżeli połączymy je szeregowo, uzyskamy najtańszy i najprostszy rodzaj instalacji. Woda grzewcza przepływa po kolei przez wszystkie grzejniki. W instalacjach jednorurowych przewody mogą być prowadzone zarówno pionowo, jak i poziom. W domach jednorodzinnych najczęściej stosuje się instalacje jednorurowe z poziomym prowadzeniem przewodów. Wadą tego rozwiązania jest brak możliwości miejscowej regulacji wydajności poszczególnych grzejników. W większych domach można zastosować ten rodzaj ogrzewania, ale z kilkoma obwodami grzejnymi, gdzie każdy obwód sterowany termostatem zasila jedną niewielką część domu. Jeszcze inną wadą ogrzewania jednorurowego w stosunku do dwururowego jest wpływ wyłączenia jednego grzejnika na działanie pozostałych. Ponadto powierzchnie grzejników muszą być większe niż przy ogrzewaniu dwururowym, co zwiększa koszty inwestycyjne.